• Alle registrerte parti som fekk minst 500 stemmer i eitt fylke, eller 5000 stemmer på landsbasis ved førre stortingsval, kan stille liste under forenkla reglar. Dei kan levere lister som er underskrivne av to styremedlemmer i lokalavdelinga. Sjå denne oversikta hos Valdirektoratet over parti som kan stille etter forenklar regelverk.
• Andre parti eller grupper må samle underskrifter for å få stille. Listeforslaget må ha så mange underskrifter at det utgjer 2 prosent av innbyggarane med stemmerett ved førre kommuneval. I Sande vil det då vere nødvendig med minst 40 underskrifter. Desse blir rekna som lista sine forslagsstillarar.
  • Det kan vere lurt å skaffe fleire enn dei 40 forslagsstillarane som det er krav på, då underskrifter kan bli avvist dersom dei ikkje stettar krava (sjå under).
  • For å skrive under på eit listeforslag må ein ha røysterett ved valet. Det er berre mogleg å skrive under på eitt listeforslag, men det bind ikkje forslagsstillaren til å stemme på denne lista ved valet. Det er mogleg å vere både kandidat på lista og forslagsstillar. Det går også an samtidig å stå som kandidat på ei liste og stå som forslagsstillar på ein konkurrerande liste. Det går ikkje an å trekke underskrifta etter at lista er levert inn. Listene med underskrifter er underlagt teieplikt.
  • Det er mogleg å levere inn underskrifter elektronisk. Det gjer de på Valdirektoratet sine nettsider.
  • Det er mogleg for ei liste å samle inn både digitale og fysiske signaturar.
• Parti/grupper kan levere felleslister. Dersom to eller fleire registrerte parti stiller saman, må lista ha to underskrifter frå lokallaget til kvart parti. Dersom ein av “partane” på ei slik liste ikkje kan stille under forenkla regler, må heile lista samle underskrifter som forklart ovanfor.

Alle som har røysterett i kommunevalet, med nokre få unnatak, kan stå på ei liste.

For å ha røysterett i Sande kommune må du

• vere folkeregistrert i kommunen og
• fylle 18 år i løpet av valåret 2023.

Utanlandske statsborgarar

Utanlandske statsborgarar må ha tre års butid i Noreg innan valdagen for å ha røysterett.

Statsborgarar frå dei nordiske landa treng ikkje å ha budd ei viss tid i Noreg. Dei har røysterett, og er dermed valbare, om dei er busett i Sande kommune den 30. juni i valåret.

Fritak frå val

Kandidatane som blir sett på ei liste vil få brev av valstyret der dei blir informert om kandidaturet, kva det inneber, og med ein frist for å eventuelt trekke kandidaturet.

Dei treng ikkje å grunngje kvifor dei ikkje vil stå på liste.

Utelukka frå val

Følgande personar er utelukka frå val: kommunedirektøren, kommunalsjefar og leiarar på tilsvarande nivå, sekretærar for kommunestyret, ansvarleg for rekneskapsfunksjonen og revisor for kommunen.

Overskrift

Den skal ha ei overskrift som viser kva parti eller gruppe forslaget går ut frå. Den må ikkje kunne forvekslast med andre grupper eller parti. Registrerte parti må bruke sitt registrerte namn. Lista kan ikkje ha lokale nemningar som til dømes Sande [partinamn]. Det er valfritt om partiet/lista vil nytte namnet sitt på bokmål eller nynorsk.

Tal på kandidatar

For at ei liste skal kunne godkjennast må den ha minimum sju kandidatar. Ei liste med færre enn sju kandidatar vil ikkje kunne godkjennast.

For lister som stiller til val i Sande kommune, er makstalet 27 (talet på kommunestyrerepresentantar pluss seks).

Røystetillegg

Eit parti/liste som stiller til val i Sande kommune, kan gi røystetillegg til fire kandidatar. Desse kandidatane vil få eit stemmetillegg på 25 prosent meir enn dei andre på lista. Desse kandidatane skal stå først på lista og vere markert med store bokstavar eventuelt feit skrift.

Namn på kandidatane

Kandidatane må førast opp med fornamn, etternamn og fødselsår. Dersom det er nødvendig for å skilje kandidatane, skal også bustadadresse eller stilling førast opp. Dersom dette er naudsynt for minst éin av kandidatane, skal alle kandidatane få denne tilleggsinformasjonen.

Det folkeregistrerte etternamnet til kandidaten må nyttast, sjølv om kandidaten ikkje er kjend under dette. Det etternamnet kandidaten er mest kjend for bør då førast opp i parentes.

Dersom to eller fleire parti/grupper stiller fellesliste er det mogleg å føre opp kva parti/gruppe kandidaten høyrer til.

Andre opplysningar

Dersom to eller fleire parti eller grupper stiller liste saman, kan lista innehalde informasjon om kva parti/gruppe kandidaten representerer.

Mal for listeforslag

Listeforslag på papir: 
Valgdirektoratet har laga malar som du kan bruke for å opprette listeforslag. Dei har også laga malar for dei vedlegga som skal følge listeforslaget.

Malane finn du på Valgdirektoratet sine sider. 

Elektroniske listeforslag:
I listeforslagsportalen kan du opprette lister elektronisk.

Det må liggje ved ei liste med fødselsdato til alle kandidatane.

Dersom ein kandidat ikkje er valbar på grunn av stilling, butid eller bustadadresse, må det liggje ved ei erklæring frå kandidaten om at kandidaten vil vere valbar på valdagen (slutte i stilling, nådd tre års butid eller flytte til Sande kommune).

På valdirektoratet sine sider finn ein meir informasjon om korleis ein kan levere inn listeforslaga.

Valgdirektoratet har utvikla ei elektronisk løysing for listeforslag som kan brukast til å opprette listeforslag, samle inn underskrifter og levere listeforslaget ved kommunestyre-, fylkestings-, og stortingsvalg. Løysinga finn ein på listeforslag.valg.no.   

Det er valfritt om du vil vel å bruke den elektroniske løysinga, eller om du heller vil levere listeforslaget på papir. Du kan også kombinere papir og elektronisk.

Den elektroniske løysinga er tillaga for å gjere prosessen enklare, men følge same regelverk og fungerar på same måte som papirløsninga.

Fristen for å levere listeforslag er 31. mars klokka 12. Denne fristen er absolutt, blir strengt praktisert og kan dermed ikkje overskridast.

Kjem lista inn til kommunen 31. mars klokka 12.01, vil valstyret ikkje ha anna val enn å avvise lista.

Det er forslagsstillarane sitt ansvar å sørgje for at lista blir levert innan fristen. Det er ikkje godt nok å postleggje lista før fristen. Lista må ha kome fysisk fram til kommunen innan fristen. Dersom det blir knapt med tid for å rekkje fristen, ta kontakt med valansvarleg for å avtale levering.

Det er mogleg å levere listeforslag på e-post eller faks der signaturane går fram innan fristen. Det er då ei føresetnad at den originale lista med underskrifter blir sendt med ein gong.

Ei liste treng ikkje vere fullstendig innan fristen. Det er til dømes mogleg å levere ei liste med færre enn dei sju kandidatane det er krav til. Det er mogleg å rette feil fram til valstyret godkjenner listene i sitt mai-møte. Forslagsstillarar vil bli underretta om nøyaktig tidspunkt. (Sjå meir under punktet endre liste).

Fram til innleveringsfristen 31. mars klokka 12, kan forslagsstillarane endre så mykje som dei vil på lista. Dei kan endre rekkefølga, stryke eller bytte kandidatar. Det er også mogleg å levere eit nytt listeforslag.

Etter fristen kan lista berre endrast for sørgje for at ho stettar vallova og forskriftene. Det er ikkje lov å endre rekkjefølgje eller endre på talet kandidatar som skal få røystetillegg etter fristen

Dersom ein kandidat trekk seg, vil dei tillitsvalde for lista få moglegheit til å setje inn ein ny kandidat om ønskeleg, anten på ledig plass eller fylle inn frå botn.

Ei liste kan trekkjast innan 20. april klokka 12. Etter dette, vil det ikkje vere mogleg å trekkje lista.

Listeforslaga vil bli lagt ut for offentleg ettersyn etterkvart som dei kjem inn. Alle kandidatar får brev frå Sande kommune med varsel om at dei står på liste, og frist for å gi tilbakemelding.

Når valstyret har godkjend listene, vil dei endelege listene bli lagt ut i eigen artikkel.

Denne rettleiinga er ikkje uttømande.

Ikkje nøl med å ta kontakt med valansvarleg om de har spørsmål.

For meir informasjon om korleis ein stiller lister og utforminga av desse sjå

• Valdirektoratet sine nettsider
• valhandboka (særleg kapittel 7) utgitt av Kommunal og moderniseringsdepartementet
• vallova
• valforskrifta

Leiar av valstyret er ordførar Olav Myklebust:

olav.myklebust@sande-mr.kommune.no / 48 15 93 98

Valansvarleg i Sande er Tove Cathrine Kvamme:

tove.cathrine.kvamme@sande-mr.kommune.no / 99 53 13 46